Sačuvajmo Gružansko jezero! Da se ne ponovi Zrenjanin i Užice, da ne ostanemo bez vode za piće!
Stanje sa Gružanskom jezeru je alarmantno! Potrebno je da svi zajedno udružimo snage, POKAŽEMO KOLIKO NAM JE STALO i da se izborimo za njega jer to je borba za sve nas, za zdravu pijaću vodu za Kragujevac i za potencijal koji ima Knić na čijoj se teritorije opštine nalazi jezero.
Zrenjanin je nekada imao zdravu pijaću vodu, više nema. Užice je dugo bilo bez vode za piće, Ćuprija je takođe pogođena! Ne smemo da dozvolimo da se to dogodi i u Kragujevcu.
Peticija koja se potpisuje ZA POČETAK ima 3 cilja:
1) Da Prostorni plan područja posebne namene sliva akumulacije Gruža koji se radi obuhvati sve probleme i moguća rešenja kod Ministarstva građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture. Ingerencije i nadležnosti opštine Knić i grada Kragujevca su u sukobu interesa i rezultat je da se na jezeru gradi i hotel. Postoji puno jako skupih i luksuznih vikendica. Ima 78 naloga za rušenje (odgovor iz nadležnog Ministarstva). Opština Knić ima interes da se gradi što više zbog poreza na imovinu i poveća prihode od turizma i ribolova. Grad Kragujevac ima interes da ima zdravu pijaću vodu ali kontrole nema.
2) Da se ponovo formira Кomisija za određivanje i održavanje zona i pojaseva zaštite izvorišta vodosnabdevanja od strane Ministarstva zdravlja.
3) Da JKP "Vodovod i kanalizacija" iz Kragujevca ima obavezu da po potrebi vrsi analizu na ciianotoksine u akreditovanim laboratorijama i da obavestava javnost u slucajevima jakog “cvetanja” da se voda ne bi koristila ni za plivanje, ribolov i duzi boravak!
Postoji još puno koraka koje je važno preduzeti ali procenili smo da su ova 3 važna za početak!
Stranka "Zajedno" u saradnji sa udruženjem "Ekomar" pokrenuli su pre mesec dana borbu za Gružansko jezero kroz institucije!
Kako bi se nad Gružanskim jezerom uspostavila kontrola važno je da se razume problem i da postoji realan plan. Prostorni plan područjna posebne namene (u daljem tekstz PPPN) koji je aktivan je još iz 1976. godine.
Problem i što je jezero "okupirano" privatnim licima. Umesto da država i lokalne samouprave vode jezero i akumulaciju, sada kontrola koje ima nedovoljno ne može prići jezeru.
Izdvojili smo 5 ključnih tačaka za trajno rešenje akumulacije Gruža i sve je već zvanično prosleđeno resornim Ministarstvima (predloge prenosimo u celosti):
1. NELEGALNA IZGRADNJA
U I i II drugoj zoni sanitarne zaštite akumulacije Gruža nalazi se veliki broj objekata koji nisu u funkciji vodosnabdevanja. Značajan broj objekata u najužoj zoni sanitarne zaštite sadrži i objekte koji se nalaze u samoj akumulaciji (dokovi, potporni zidovi, bazeni). Osim što je izgradnja ovakvih objekata u suprotnosti sa Pravilnikom o načinu određivanja i održavanja zona sanitarne zaštite izvorišta vodosnabdevanja („Službeni glasnik RS“, br. 92/08), ovakvi objekti onemogućavaju monitoring kvaliteta vode u mnogim delovima akumulacije, pristup radnicima vodoprivrednog preduzeća i ribočuvarskoj službi. Osim toga, mnogi od ovih objekta predstavljaju rizik u slučaju poplavnog talasa, samim tim i umanjuju funkciju akumulacije kao odbrane od poplava. Кako opština Кnić još uvek nema izrađenu kanalizacionu mrežu, niti efikasno uspostavljen sistem prikupljanja i odlaganja otpadnih voda svi objekti u I i II zoni sanitarne zaštite predstavljaju ozbiljan rizik za očuvanje vodoizvorišta. Neophodno je da predstojeći Prostorni plan područja posebne namene sliva akumulacije Gruža predvidi uklanjanje: svih objekata (montažnih i čvrstih) iz I zone sanitarne zaštite, posebno onih koji se nalaze u vodi kao i uklanjanje svih prepreka koje onemogućavaju pristup akumulaciji nadležnim institucijama. Za objekte koji se nalaze u zonama sa manjim stepenom zaštite predvideti uspostavljanje adekvatnog i kontrolisanog način prikupljanja i odlaganja komunalnih i otpadnih voda kroz zajedničku saradnju opštine Кnić i korisnika akumulacije poštujući prioritet očuvanja vodoizvorišta ali i realne potrebe ekonomskog razvoja lokalnog stanovništva.
2. POLJOPRIVREDA
Razvoj poljoprivrede je prepoznat kao jedan od ključnih razvojnih ciljeva opštine Кnić zato što 2/3 teritorije opštine zauzima poljoprivredno zemljište zbog čega će ova oblast biti jedan od najznačajnijih konfliktnih tačaka u okviru Prostornog plana područja posebne namene sliva akumulacije Gruža. PPPN Gruža bi kao osnovni prioritet trebalo da postavi očuvanje vodoizvorišta uz mere koje se odnose na mogućnosti korišćenja prostora za održive vidove poljoprivrede koji neće ugrožavati kvalitet vode za vodosnabdevanje. Uz strogo poštovanje zona sanitarne zaštite u obuhvatu PPPN Gruža neophodno je u fazi sprovođenja PPPN Gruža uspostaviti sistem monitoringa i kontrole korišćenja poljoprivrednog zemljišta. Кao efikasan način smanjenja štetnog uticaja poljoprivrednih površina predlaže se predviđanje vegetacijskog pojasa u priobalnom delu akumulacije koji bi predstavljao prirodnu zaštitu.
3. "KNIĆKO POLJE"
Široka zona ušća Boračke reke i reke Gruže, kao i delovi sa izraženom makrovegetacijom (Кnićko polje) u Prostornom planu područja posebne namene sliva akumulacije Gruža trebalo bi da budu predstavljeni kao delovi posebnih prirodnih vrednosti i da se u saradnji sa opštinom Кnić predvidi inicijativa za zaštitu ovih područja od strane Zavoda za zaštitu prirode. Ovi delovi akumulacije, kao i ceo sliv Boračke reke predstavljaju deo prirodne celine koja je proglašena za IBA područje i nalaze se u nastavku spomenika prirode I kategorije Boračkog krša. Sveobuhvatna zaštita ovog područja doprinela bi očuvanju ove prirodne celine i lokalnom razvoju, i takođe je u skladu sa nacrtom Prostornog plana republike Srbije po kojem je akumulacija Gruža planirana za upis u Ramsarsku listu.
4. TURIZAM
Кako je turizam predstavljen kao jedan od značajnih razvojnih ciljeva opštine Кnić PPPN Gruža bi trebalo da predvidi adekvatne mere za razvoj održivog turizma uz poštovanje očuvanja prioriteta zaštite vodoizvorišta. U cilju adekvatnog upravljanja i kontrole turističkih aktivnosti na akumulaciji potrebno je u saradnji sa turističkom organizacijom i korisnikom akumulacije odrediti zone i načine korišćenja akumulacije u turističke svrhe. Određivanje pristupnih zona, broja posetilaca i dozvoljenih aktivnosti smanjilo bi negativne efekte turizma.
5. RIBOLOV
Akumulacija Gruža predstavlja najznačajniju ribolovnu vodu ribarskog područja ”Velika Morava 1”. Procenjena biomasa ribolovnih vrsta iznosi 675t a na samoj akumulaciji godišnje je prisutno oko 3500 ribolovaca. Zbog velikog potencijala kao ribolovna voda veoma je važna sa aspekta ekonomske održivosti ribolovnog područja ”Velika Morava 1” (trenutni korisnik ribolovnog područja ”Balkan eko tim” Prijepolje”) i potencijala za održivi ribolovni turizam. Zajednica ribolovaca i korisnik ribolovnog područja u prethodnim godinama više puta su isticali da zatečena situacija na akumulaciji Gruža nije odgovarajuća. Postojanje velikog broja objekata na obali akumulacije i pregrađivanje same obale, od strane fizičkih lica, onemogućava rad ribočuvarske službe što dovodi do veoma izraženog krivolova i upotrebe zabranjenih ribolovnih alata. Zbog velikog broja ribolovaca, na teže pristupačnim obalama akumulacije, prisutan je dugogodišnji problem stvaranja divljih deponija koje nadležno komunalno preduzeće ne može da adekvatno sanira zbog nepostojanja pristupnih puteva. U skladu sa postojećim stanjem, a uvažavajući prioritetni interes očuvanja kvaliteta vode za vodosnabdevanje, ali i poštujući višenamenski karakter akumulacije potrebno je da se u predstojećem Planu područja posebne namene sliva akumulacije Gruža definišu ribolovne zone u skladu sa Programom upravljanja ribarskim područjem ”Velika Morava 1” i Zakonom o održivom korišćenju i upravljanju ribljim fondom. Definisanje ovih zona omogućilo bi efikasniju kontrolu ponašanja ribolovaca, uspostavljanje adekvatnog sistema prikupljanja i odvoženja otpada i smanjilo bi štetne efekte ribolova na kvalitet vode za vodosnabdevanje.
Fotografija: Zoran Petrović
Nikola Nešić (ZAJEDNO) Kontaktirajte autora peticije